Szkoła Notre-Dame de Paris. I matematyka.
W latach 285-228 a. Ch. żył sobie w Aleksandrii pewien matematyk i konstruktor o imieniu Ktesibios.
Z połączenia kilku istniejących instrumentów muzycznych, dość prostych, stworzył hydraulicznego potwora mogącego spokojnie grać w ówczesnych amfiteatrach, z racji dużej dynamiki dźwięku.
Były to pierwsze na świecie organy. Tzn podobno Chińczycy byli wcześniej. ..Ale chyba bez wpływu na konstrukcję aleksandryjską.
Ciśnienie powietrza było regulowane przez wodę w specjalnym zbiorniku; po jakimś czasie powstała konstrukcja pneumatyczna. Doskonalona i rozbudowywana ..
Przez kilka stuleci chrześcijaństwa, z racji skojarzeń z pogaństwem, służyły organy celom świeckim.
Aż w roku 666 papież Vitelianus specjalnym dekretem zezwolił na użycie organów w przestrzeni kościelnej. Stały się akompaniamentem dla chórów wielogłosowych.
Wśród różnych innowacji konstrukcyjnych wyróżniały się np organy u benedyktynów w Winchester. Około 980 r. Miały dwie klawiatury i dwu organistów siedzących na przeciw siebie.
.
Nie wiem jakiego typu organy zainstalowano w budowanym w Paryżu na wyspie Cité kościele. Te dzisiejsze potężne, pochodzą z 1733 roku.
Doczytałam się kiedyś, że budowę Notre-Dame rozpoczęto od chóru. By przy przewidywanej dlugotrwałości budowy można tam było już sprawować liturgię. A tej nie wyobrażano sobie bez uroczystej muzyki.
Budowa trwała od 1163 r. Mówią że około 180 lat.
Zanim przejdę do Szkoły muszę napisać iż w skarbcu tej katedry jest relikwiarz drzewa Krzyża Świętego, który był przy koronacji w Krakowie naszych królów od Władysława Jagiełły. Dopiero w 1669 po abdykacji Jan 2 Kazimierz wywiózł bezprawnie cały skarbiec.
.
Szkoła Notre-Dame to grupa kompozytorów pracujących przy budującej się katedrze od 1163 do 1250.
Sporo informacji o Szkole spisał pewien angielski student zwany Anonimus IV, pracujący przy katedrze w XIII wieku. To on zapisał imiona dwu ważnych kompozytorów.
Leoninus i Perotinus.
Tym kompozytorów zawdzięczamy ważne muzyczne księgi.
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Organum
W linku dużo szczegółów dla dociekliwych.
Ważnym dziełem było Magnus Liber Organi de gradali et antiphonario.
Perotinus jest też twórcą organum quadruplum - polifonii czterogłosowej. Do dziś są wykonywane jego utwory.
.
https://m.youtube.com/watch?v=4zwb-oCuZtM
Jako przerywnik w czytaniu proponuję ilustrację - Polską muzykę z XIII wieku. Nie byliśmy w tej dziedzinie spóźnieni.
.
W Szkole Notre-Dame narodził się motet. Ta forma najczęściej występuje w księdze Magnus. ..
https://m.youtube.com/watch?v=mNMQu5LXaeI&t=0s&index=6&list=PLnFpqVXAtHN-pClYO1J5KN2O6LYQbqW0A
Nie wydaje się sensowne opowiadanie o szczegółach. Proszę posłuchać tej muzyki w powyższym linku. YT podpowie dalsze utwory.
Ponieważ zaczęłam od matematyka, budowniczego pierwszych organów, to należy tutaj koniecznie wskazać ze właśnie Szkoła Notre-Dame stosowała po raz pierwszy od czasów starożytnej Grecji notację długości dźwięku. Wskazywali relatywne wartości długości nutowych.
Pamiętamy z poprzednich notek, ze to Pitagoras zaczął zabawę z dzieleniem dźwięku na odcinki.
.
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Cantus_firmus
Cantus Firmus to inaczej linia melodyczna do której np w renesansie dokomponowywano kontrapunkt. Ta stała linia melodyczna to zbiór chorałów właśnie.
Komponowanie muzyki wymaga wiedzy matematycznej.
Wraz z rozwojem matematyki również możliwości koncepcyjne kompozytorów poszerzały się. Niestety w efekcie mamy współczesne kompozycje muzyczne całkiem niezrozumiałe dla niematematyków.
Jeśli kompozytor nie zachowuje w dodatku należytej uczciwości wobec samej matematyki to powstają. ..hm...grupy dźwięków, bo nie utwory, nieprzyjemne a wręcz nieznośne dla wszystkich.
Myślę ze po takiej konstatacji najlepiej westchnąć hymnem chorału gregoriańskiego Veni Creator Spiriti
https://m.youtube.com/watch?v=cDhYGdK0KQg
Tutaj akurat dla pokazania szerszej perspektywy śpiew włoski.
.
Kto dotarł aż tutaj w nagrodę otrzymuje lekcję gry z Bachem, który jak wiemy wielkim kompozytorem był. Oraz czerpał pełnymi garściami z dorobku dawnych mistrzów.
https://m.youtube.com/watch?v=9RDkHP4PWIo
:)
Ponieważ po pracy jak i po nauce należy się odpoczynek, oto czego sama słucham najchętniej. Chorał gregoriański w opactwie Tynieckim.
https://m.youtube.com/watch?v=wMGSgsOUKtc
.
Ps.
Z sentymentu, mój czeladzki Kościół neogotycki a w pierwotnym projekcie neoromański. Zwany Zagłębiowską Notre Dame. Wpisany na listę zabytków. Też ma znakomite organy.
https://m.youtube.com/watch?v=2oJdgm1-bz4
tagi:
|
Maryla-Sztajer |
| 14 grudnia 2018 19:56 |
Komentarze:
|
Marcin-K @Maryla-Sztajer |
| 14 grudnia 2018 20:43 |
To dobra notka dla tych wszystkich aparatów, którzy lubią powtarzać, przyjąwszy uprzednio pogardliwy wyraz twarzy: Katolicy nic nie stworzyli oprócz systemu opresji, likwidowali naukowców, zakopywali odkrycia i wpisywali zdolnych ludzi na czarne listy.
|
|
Maryla-Sztajer @Marcin-K 14 grudnia 2018 20:43 |
| 14 grudnia 2018 20:46 |
O, ja dużo pominęłam z ich dokonań. To nie jest na pojemność notki. Chciałam jednak żeby to ktoś przeczytał. .potem każdy zainteresowany sobie wygugla
.
|
KOSSOBOR @Maryla-Sztajer |
| 14 grudnia 2018 23:31 |
Marylko, świetna notka - jak dla mnie, amatora /kocha ale nie umi :)/
Dlaczego dałaś tego Bacha na syntetyzatorze???!!! Cóś strasznego!
Fugę i toccatę znamy od kołyski i już właściwie jej nie słuchamy. Bo ileż można? Więc wystaw sobie Pani taką sytuację: wychodzimy z naszej katedry /o wspaniałych organach/ po Mszy Św., całkiem "zwykłej", w dzień powszedni. Ktoś zasiadł przy instrumencie /nie był to Perucki/ i... nagle niebiosa się otworzyły... Tak zagranej /i przecież osłuchanej do znudzenia/ fugi i toccaty Bacha nigdy nie słyszałam. Nikt tego ZJAWISKA nie rejestrował. Nie znam nazwiska tego organisty. Nielicznych już ludzi dosłownie zamurowało i wbiło w posadzkę. No i ten luksus akustyczny wnętrza katedry. Do dzisiaj ciary mnie przechodzą na samo wspomnienie...
No więc ucho /o czym rozmawiałyśmy/. Ty - matematyka. Ja - ucho jedynie. Poza utworem - liczy się wykonawca. I wnętrze kościoła. Ta muzyka /nie mówię o Bachu/ "nie brzmi", mimo matematyki, poza kościołem. To kościół nadaje jej piękno i czar niepowtarzalny.
Serdeczności i dzięki za notkę.
:)
|
olo @Maryla-Sztajer |
| 14 grudnia 2018 23:34 |
na marginesie:
to mnie sie przypomnialo jak lubilem pewne utwory zanim je zrozumialem
|
|
Maryla-Sztajer @KOSSOBOR 14 grudnia 2018 23:31 |
| 14 grudnia 2018 23:47 |
Dałam nie Bacha... to lekcja. .tam jest pokazana matematyka, te kolorowe paski :)))
.
Widzisz, gadałysmy ostatnio o uczciwości w muzyce.
Poza tym ze ucho słyszy i serce czuje. ..to jeszcze konstrukcja się musi wewnętrznie zgadzać.
Chciałam dac jeszcze inny filmik z poznańskiego uniwersytetu, dalszy ciąg tego co już było.
Tam jest matematyka = muzyka.
Np wszystkie symetrie znane ze szkoły...Ale wszyscy dostają histerii na słowo matematyka.
.
Zostaną niewolnikami tych co umieją.
.
Serdeczności Haniu. Wiesz ze to nie ten tekst. Tak cóż. ...
...
|
|
Maryla-Sztajer @olo 14 grudnia 2018 23:34 |
| 14 grudnia 2018 23:47 |
Oczywiście :))
.
|
|
Slepowron @Maryla-Sztajer |
| 15 grudnia 2018 00:02 |
Choc to notka o organach (sam nienajgorzej na nich gram) to zachecam do zapoznania sie z innymi dziedzinami tworczosci Bacha.
Nalezy on do najwybitniejszych w historii muzyki sakralnej tworcow.
Kantaty, oratoria, Msza h-moll. Tam dopiero ciary przechodza.
Na youtubie szereg swietnych wykonan - Koopman, Gardiner, Harnoncourt.
|
|
Maryla-Sztajer @Slepowron 15 grudnia 2018 00:02 |
| 15 grudnia 2018 00:12 |
Znam Bacha całe życie . Po prostu jestem na etapie chorału. A notka jest ...o matematyce.
:)
|
|
Maryla-Sztajer @Slepowron 15 grudnia 2018 00:02 |
| 15 grudnia 2018 00:14 |
A ! W Gdańsku trwa właśnie piękny festiwal. Jest co wieczór transmisja w dwójce, na żywo
.
|
|
KOSSOBOR @Maryla-Sztajer 14 grudnia 2018 23:47 |
| 15 grudnia 2018 00:15 |
"...tam jest pokazana matematyka, te kolorowe paski"
No a ja, prosta płucotchawka i nibynóżka natychmiast odebrałam to uchem :) Nie masz na mnie bata z tą matematyką w muzyce :))) /bo w ogólniaku nieźle wymiatałam, zwłaszcza wielomiany :)/. I nie ma tu mowy o histerii. Po prostu tak mam dane od Stwórcy.
Ściskam i proszę o następne muzyczne notki.
|
|
Maryla-Sztajer @KOSSOBOR 15 grudnia 2018 00:15 |
| 15 grudnia 2018 00:19 |
A nie :))) . Pytałaś czemu taki link. .no bo taką lekcję znalazłam.
Ja piszę notki na szybko. .nie umiem siedzieć nad tekstem..,czyli daję co się naiwnie x linków.
Tyniec. .o to mój ulubiony ..to dałam od serca
.
|
|
Maryla-Sztajer @KOSSOBOR 15 grudnia 2018 00:15 |
| 15 grudnia 2018 00:24 |
https://m.youtube.com/watch?v=AUKjEcWiQzY
To tutaj proszę więcej matematyki, symetria , translacja. .słynny rak
;)
|
|
olo @Maryla-Sztajer 14 grudnia 2018 23:47 |
| 15 grudnia 2018 00:32 |
no widzisz :))...
koniec marginesu
|
|
Maryla-Sztajer @olo 15 grudnia 2018 00:32 |
| 15 grudnia 2018 00:36 |
E.
Że zacytuję znanego krakowskiego filozofa.
Dobrej nocy wszystkim
;)
|
|
Tytus @Maryla-Sztajer |
| 15 grudnia 2018 09:55 |
Jestem niesfornym uczniem SN i proszę o łagodny wymiar kary ale symetria owszem, ale serce mamy jedno i to na dodatek na lewicy ;)
Na rozgrzeszenie swoje mam to, że na prawe oko widzę lepiej niż na lewe...
Dziękuję za kolejny odcinek o matematyce.
|
gabriel-maciejewski @Maryla-Sztajer |
| 15 grudnia 2018 19:35 |
Nie miałem pojęcia, że organy są tak stare
|
|
Maryla-Sztajer @Tytus 15 grudnia 2018 09:55 |
| 15 grudnia 2018 20:02 |
Trochę Pan sobie kpi ze mnie :)
Dzięki za dobre słowo
:)
|
|
Maryla-Sztajer @gabriel-maciejewski 15 grudnia 2018 19:35 |
| 15 grudnia 2018 20:07 |
Mają bardzo interesującą historię, wiele prób konstrukcyjnych.
Jak napisała Hania, muszą mieć odpowiednio zaprojektowane wnętrze aby wybrzmialo bogactwo barwy konkretnego instrumentu. One są budowlane zawsze dla konkretnego kościoła
.
|
|
KOSSOBOR @Maryla-Sztajer 15 grudnia 2018 20:07 |
| 16 grudnia 2018 00:12 |
A wiesz - przypomniałam sobie, że mój mąż, związany przez lata z KK projektując wnętrza świątyń i witraże, znał doskonałego organomistrza. Działał on w Polsce północnej. Księża, budując swoje kościoły, gdy już dochodzili do budowy organów, zawsze prosili Konstantego o kontakt z mistrzem. Zupełnie o tym zapomniałam.
Tu trochę projektów Konstantego:
Aha, jeszcze: Konstanty długo i stale studiował /z cyrklami etc../ konstrukcje gotyckie. A więc matematyka :) Gotyk Go absolutnie fascynował.
|
|
Paris @KOSSOBOR 16 grudnia 2018 00:12 |
| 16 grudnia 2018 02:03 |
O la la !!!
Co za pieknosci... wpis Pani Marylki... komentarze... zalaczone linki... absolutnie fascynujace !!!
Szkoda tylko, ze matematyka byla i jest moja pieta achillesowa, nigdy jej nie lubilam bo nie mialam dobrego nauczyciela... mam nadzieje, ze dzieki temu wpisowi troszenke sie to zmieni... ale chyba mam tzw. dobre ucho do muzyki, bo zalaczona muzyka w linkach bardzo mi sie podoba.
Wpis naprawde bardzo ciekawy.
|
ainolatak @Maryla-Sztajer |
| 16 grudnia 2018 08:43 |
dobrze przeczytać taki fajny tekst w ośnieżony niedzielny poranek :)
|
|
Maryla-Sztajer @KOSSOBOR 16 grudnia 2018 00:12 |
| 16 grudnia 2018 10:53 |
Pamiętam witraże Twojego męża z ratusza we Wrocławiu.
No więc gotyk, oczywiście. Wiesz , oni prxy budowie Notre Dame i innych świątyń tak bardzo nie rachowali. Oczywiście wróciła już wiedza dawna o geometrii. ..Ale np wytrzymałość materiałów była znana by tak zrzec doświadczanie.
Gdy budowana ściana krzywiła się, dawano te różne zewnętrzne elementy wspornikowe.
.
A gotyk w muzyce to też wznoszenie się do Boga.
I na chwałę Bożą. Dlatego oni wszyscy prawie są anonimowi.
I przychodzi potem taki gość ze słuchem absolutnym i z mistrzowskim warsztatem , jak Bach ...na gotowe....bierze gotowe kanony.
Gotowe formaty.
I wypełnia je masą barokowych ozdobnikow.
Lubią to grać mistrzowie organów bo mogą się popisać.
Dla mnue jak Ci już pisałam Bach i cały barok ...to za wiele wszystkiego.
Tam nie mam miejsca dla swojej wolności.
.
Wiesz, patrzę czasem na Twój obraz... "P".
To jest to co czuję
.
|
|
Maryla-Sztajer @Paris 16 grudnia 2018 02:03 |
| 16 grudnia 2018 10:57 |
Pary zamki miła. ..ja nie mam słuchu nawet takiego jak opisany tu ostatnio Lutosławski.
Gdybym nie rozumiała konstrukcji matematycznej to też bym tak słuchała jak Pani.
I to przecież wystarczy. .:))
Najpierw słuchałam A sporo lat później zorientowałam się ze ze to są konstrukcje
.
|
|
Maryla-Sztajer @ainolatak 16 grudnia 2018 08:43 |
| 16 grudnia 2018 11:05 |
Dzięki piękne. To jest dalszy ciąg wpisów o Pendereckim i Lutosławskim.
Pierwszy z nich jest rzemieslnikiem doskonałym, obdarzonym wszystkim czego trzeba muzykiem, A że korzysta z tego źle z mojego katolickiego punktu widzenia. ..trzeba to wiedzieć. .
Lutosławski zaś ma dysfunkcje różne. ..I jest w rzemiośle nieuczciwy...
Kursował się pilnie drogą. ..administracyjną....na wielkiego.
Nigdy prawie nie dyrygował cudzymi utworami. .żeby nie mieli do niego pretensji, ze im fałszuje.
A swoje. ..mówił że to tak właśnie ma być.
Cwaniak i krętacz...karierowicz
.
Proszę jeśli Pani znajdzie czas, zajrzeć do poprzednich notek
:)
|
|
Maryla-Sztajer @Maryla-Sztajer 16 grudnia 2018 10:57 |
| 16 grudnia 2018 11:07 |
Errata:
Paryzanko miła, ..tak miało być.
.
Dziś gorzej z lewym okiem
.
|
|
Maryla-Sztajer @Maryla-Sztajer 16 grudnia 2018 11:05 |
| 16 grudnia 2018 11:09 |
Errata
Kreował się na wielkiego
.
|
|
Paris @Maryla-Sztajer 16 grudnia 2018 10:57 |
| 16 grudnia 2018 18:01 |
Czyli...
... mowi Pani, Pani Marylko, ze jeszcze wszystko przede mna... ze jeszcze nic straconego !!!
|
|
Paris @Maryla-Sztajer 16 grudnia 2018 11:07 |
| 16 grudnia 2018 18:03 |
Nic nie szkodzi... wiem i rozumiem.
|
|
Paris @Maryla-Sztajer 16 grudnia 2018 20:10 |
| 17 grudnia 2018 22:51 |
Piekny !!!
|
|
Maryla-Sztajer @Paris 17 grudnia 2018 22:51 |
| 17 grudnia 2018 23:51 |
Cieszę się :)
.